به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت‎الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، چهارشنبه شب در نشست علمی «تفقه و دین شناسی» و مراسم آغاز برنامه های پژوهشی مدرسه علمیه آیت الله العظمی بهجت قم گفت: امام حسن عسکری(ع) بیان فرمودند،‌تواضع نعمتی است که کسی به آن حسد نمی ورزد؛ تواضع از نعماتی است که وقتی این صفت حسنه در وجود انسان باشد، دیگران به آن حسد نمی کنند و به خصوص تواضع در مقابل کسی که عالم است و کمالاتی دارد.

وی افزود: حسد، تکبر و عجب، آخرین صفت بدی است که از وجود انسان خارج می شود و اگر کسی بخواهد عالم شود، باید کل هستی خود را بدهد تا بهره ای از علم بگیرد.

رئیس موسسه حکمت و فلسفه ایران در زمینه جایگاه علم کلام در دین پژوهی گفت: علم کلام دانشی است که از خداوند بحث به میان آورد و در خلاصه می توان آن را خداشناسی دانست؛ سپس صفات خداوند مورد بحث قرار می گیرد و پس از آن به افعال خداوند از جمله نبوت، امامت و معاد پرداخته می شود.

عضو هئیت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در کتب کلامی غیر از این مسایل، دو بحث دیگر از جمله قواعد کلامیه ( از جمله حسن و قبح و قاعده لطف و حکمت) و مسایل جدید(تعارض علم و دین و...) کلام بیان شده است.

وی گفت: در خصوص مسایل جدید باید گفت که این مسایل بیشتر در سی سال پیش مورد بحث واقع شده است؛ از جمله اینکه در نظریه تکامل زیست شناسی این نظر بیان شده است که انسان تکامل یافته میمون و در نهایت یک موجود تک سلولی ایجاد شده است ولی قرآن خلقت را به خاک منتسب می کند و به همین خاطر علم کلام به این مساله جدید پاسخ می دهد.

حجت‎الاسلام والمسلمین خسروپناه اظهارکرد: دین پژوهی به هر پژوهشی که در باب دین انجام می شود گفته می شود؛ مثلا بخشی از دین را همین مسایل اعتقادی و خداشناسی و نبوت شناسی و معاد شناسی تشکیل می دهد.

وی افزود: بخش دیگر از دین را اخلاقیات، شامل احترام به والدین و دیگران تشکیل می دهد؛ بخش دیگری از دین رانیز اخکام تشکیل می دهند، ولی دین پژوهشی را نمی توان در این سه حوزه خلاصه کرد؛ مثلا در قرآن مباحث طبیعت شناسی نیز بیان شده است که باید به آنها توجه داشت.

رئیس موسسه حکمت و فلسفه ایران گفت: معیار دین پژوهشی را قرآن و سنت تشکیل می دهند که این دو گوهر، مباحث طبیعت شناسی،‌نجوم ،‌انسان شناسی و هستی شناسی و اقوام شناسی را مطرح می کنند.

عضو هئیت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: عقاید، ریشه های دین شناسی است، زیرا اگر کسی این ریشه را نداشته باشد به کوچکترین لرزشی دین خود را از دست خواهد داد.  

وی گفت: شبهاتی نسبت به قرآن کریم مطرح شده است؛ از جمله اینکه بیان می شود که در قرآن یا معصوم(ع) تناقض وجود دارد که در این موارد علم کلام پاسخ می دهد و با بنیان های خدا شناسی و بیان نسبت اوصاف و افعال خدا به این شبهات پاسخ می دهد.

حجت‎الاسلام والمسلمین خسروپناه اظهارکرد: در مباحث توحیدی و افعالی بیان شده است که هر فعلی که از هر موجودی سر می زند از اذن تکوینی خدا است؛ اذن خداوند اذن تکوینی لحظه به لحظه است و اگر کسی این توحید افعالی را درک نکند دچار شبهه خواهد شد.

وی افزود: جایگاه دیگر علم کلام، تاثیر آن در فهم دقیق آموزه های دینی است؛ یعنی علم کلام به ما کمک می کند که قرآن و روایات را به خوبی درک کنیم؛ مثلا امروزه برخی از روشنفکران جهان عرب و به تبع آنها عده ای در کشور، برخی از آیات قرآن را سمبلیک معرفی کردند؛ یعنی زبان از واقعیت خبر نمی دهد، بلکه به دنبال یک پیام و درس است.

رئیس موسسه حکمت و فلسفه ایران گفت: وقتی همه ارکان قرآنی را سمبلیک بدانیم و فرض کنیم که جهنم وبهشتی وجود ندارد، پایه های اعتقادی از بین می رود؛ مشکل آنها این است که حکمت خدا را به درستی نفهمیده اند و از نظر اعتقادی مشکل دارند.

عضو هئیت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: یکی از شبهاتی که از یکی از روشنفکران عرب مطرح شد و یکی از روشنفکران ایرانی نیز به آن دامن زده است، شبهه رویا بودن وحی است.

وی گفت: اگر این دو و افرادی که این بحث را مطرح می کردند حکمت خداوند و عصمت انبیا و ائمه(ع) را درک می کردند این مشکل پیش نمی آمد؛ مشکل این افراد آن است که هنوز فهم درستی از آیات و روایات ندارند.

حجت‎الاسلام والمسلمین خسروپناه اظهارکرد: زمانی که شهید مطهری در سن 33 سالگی به تهران وارد شد و خود را در معرض شبهات قرارداد به دنبال فکر و تحقیق رفت و کتاب هایی چون عدل الهی و مقدمه جهانبینی و ختم نبوت و خاتمیت را نوشت؛ شهید مطهری فلسفه و کلام را به قوت خواند و به همین خاطر مثل برخی از کسانی که در مقابل این شبهات به زانو درآمدند، مغلوب نشد و به خوبی به آنها پاسخ داد.

وی افزود: طلابی که اهل تهجد و سحرخیزی هستند به مراتب عالی می رسند و از بزرگانی که می توان در این حوزه به آنها اشاره کرد مقام معظم رهبری و شهید مطهری است،  اقوال بسیاری در این خصوص بیان شده است.

رئیس موسسه حکمت و فلسفه ایران گفت: از دیگر تاثیرات و جایگاه های علم کلام، در مسایل اصول فقه است؛ یکی از بحث های اصول فقه، اصل فرایند صدور احکام است که در این زمینه علم کلام (قاعده حسن و قبح عقلی) نقش آفرینی دارد.